Уран зохиол::
Италийн нэрт зохиолч Альберто Моравиа.
 Шатаар өгсөх хөлний чимээг зүүдэндээ би сонсдог

”ЁС СУРТАХУУНГҮЙ ӨГҮҮЛЛЭГҮҮД” ТҮҮВЭР ЗОХИОЛООС

Эгэл жирийн олон хүний  адил миний бие үдийн хоолны дараа дугхийх зуршилтай. Ууж, идэх нь ч гавихгүй, хөнгөн маягаар хооллодог тул зүүрмэглэх нь ч амархан. Хамгийн дээд давхрын өрөөнд унтах дуртай.  Миний тэр өрөөний тааз маш өндөр учир шилэн хаалгаар нь хот бараг тэр чигтээ харагддаг гэхэд болно.  Дөнгөж сэрээд буйдан дээрээс үсрэн босч, өтгөн гэгч нь кофе чанаж аваад бичгийн машиныхаа ард сууна даа. Мэргэжлээрээ бол би кино зохиолч, тиймээс яг одоо би алан хядлага гэсэн маш хэцүү сэдвээр зохиол бичиж байна. Гэтэл энэ киноны сэдэвт дөнгөж сая миний зүүдэндээ үзсэн зүйл ямар хамаатайг сайн мэдэхгүй юм. Хэрэв уншигч авхайд зах зухаас нь дурдаад учир олдох байх гэсний үүднээс өгүүлье. Байшингийн минь дээд давхар руу модон шатаар чанга гэгч нь хяхтнуулсаар хэн нэгэн өгсөж явна. Алхаа нь удаан, шийдэмгий бус атлаа маш хүнд, аюул заналхийлсэн шинжтэй аж. Тэр хэн нэгэн хэд алхаад л дороо зогсч, ахин нэг алхсанаа зогсоно. Тэгснээ ахин алхаад өрөөний минь үүдэнд ирээд таг чиг болов. Удтал чимээгүй байсны дараа хаалга тогших сонсогдов. Энэ мөчид би сэрж, хаалга руу дөхөн очиж, хаалгаа нээвэл… хэн ч байсангүй.
 
Зүүдэлж байхдаа над руу өгсөж яваа тэр хэн нэгэн чөтгөр гэдгийг мэдэж байх шиг, тийм ээ, чухам чөтгөр байна гэдэгт эргэлзэхгүй байх шиг. Яах гэж над дээр ирж байгаа нь ч надад тодорхой мэт. Тэрбээр байнга санал болгодог гэрээнд цусаараа тамга дарахыг надаас шаардана. Мэдээж надад аз авчирна гэж амлавч оронд нь сүнсийг минь авч одно.  Түүний саналыг би их л унтууцан эсэргүүцэж байтал сэрчхсэн юм.

Энэ зүүдийг хэрхэн тайлбарлаж болох вэ? Чөтгөр надад аз авчирна гэж байгаа ч амь насыг минь авч одохыг хүсч байгаа нь хэнд ч ойлгомжтой. Надад тэр аз гээч нь огт хэрэггүй. Үнэндээ би нэр төр хөөцөлдөгч хүн биш, эгэл жирийн амьдралаар л амьдрахыг хүсдэг, гэхдээ мэдээж хэрэг ойр зуурын хэрэгцээгээ хангахуйц эд зүйлстэй болохыг хүсэлгүй яахав. Тэгээд ч зохиол бичээд энэ зэргийн хэрэгцээгээ бүрэн хангачихдаг гэхэд болно.

Хэдэн хоногийн дараа зүүд ахин давтагдав. Ахиад л шат хяхтнуулан хэн нэгний алхаа сэтгэл сэртхийлгэнэ. Тэгснээ амьсгаагаа дарах мэт чимээгүй болно. Ахиад л хаалга тогшив. Энэ удаад би өмнөх шигээ босч харайсангүй. Зүүднээсээ ч сэрсэнгүй, харин ор хэмээн хашгирав.  Тэгтэл тун ер бусын зүйл тохиолдлоо. Хаалганы бариулыг харвал маш удаанаар доош дарагдаж байна. Ийн яарахгүй байгаа байдлыг үл мэдэгдэгч зочин намайг айлгаж түгшээхийг хүсч байна гэж тайлбарлахаас өөр аргагүй.  Тэр яагаад шууд онгойлгохгүй байна вэ? Юунд ингэж тэсвэр шалгамаар удаан байна? Ийн өөрөө өөрөөсөө асуугаад би ахиад л сэрчихэв. Тэгэхээр зүүд гэдэг нь ойлгомжтой. Тийм ээ, бүх зүйл зүүдэнд болсон. Гэхдээ жинхэнээсээ хэн нэгэн хаалга тогшиж байв.

"Орооч” хэмээн хашгирав. Тэгээд хаалганы бариул руу хартал яг л өнөө зүүдэнд байдаг шиг тамлам удаанаар доош хөдөлж байх юм. "За, ингээд иржээ. Энэ удаад чөтгөр өөрийн биеэр заларснаас зайлахгүй” гэсэн бодол зурсхийв.
Би уг нь мэдлэг боловсролтой хүн, тийм ч учраас гарын бариул доош бууж байх үед тэр чөтгөрийн царай ямар бол гэж төсөөлөн бодов.  Хөөрхий, хөмсгөө зангидсан, бүргэд шиг монхор хамартай, эрүү сахалтай байдаг нэг дүр төрх бууж байна. Эцэст нь хаалга онгойж үүдний өрөөнд хацарнаасаа унжсан сахалтай, урт үстэй залуу эр орж ирэв. Үгүй ээ, энэ царайг чөтгөрийн царай гэж нэрлэж болохгүй. Орчин үеийн залуусын нэгэн адил гадаад байдлаас нь амьдралд тачаадан шунагч нэгийг илэрхийлнэ.
"Орж болох уу?” хэмээн бүдүүн хоолойгоор дуугарав. Түүний өөртөө итгэлтэй байдалд нь гайхширсан би зөвшөрөл өгөв. Тэр орж ирэн өрөөний голд зогслоо. Бариу жийнсэн өмдтэй, арьсан хүрэмтэй байдаг л нэг "үсэрхэг залуу”. Ийм юмнууд хотын зарим дүүргүүдэд хэдэн зуугаараа л хөлхөлдөж байдаг. Гэвч түүний хоёр зүйл надад ер бусын санагдаж тун ч их гайхшрал төрүүлэв. Юу гэвэл үй олон халаастай асар том арьсан цүнхээ мөрөө давуулан барьсан байх агаад гараа самбайгаар битүү ороож, тэр нь цусанд нэвчсэн байх аж. Цүнхэндээ зайгүй болтол нь юм чихжээ. Гар нь ийм бэртэлтэй учраас л хаалганы бариулыг ингэж удаж дарсан байх нь. Эргэн тойрноо сэжиглэнгүй харж байснаа өнөөх чинь:
-Өөр хүн байхгүй юу? гэж асуув.

-Надаас өөр хүн алга.

Тэр ширээнд дөхөж очоод, түүн дээр цүнхээ шидээд тайлбарлав.
-Цүнхэнд минь сонирхол татах зүйл байгаа. Үүнийг нуух хэрэгтэй байна. Хаана нууж болохыг хэлж өгөөч. Чи хэн нэгнийг хүлээж байгаа юм уу?
-Үгүй ээ. Би хэнийг ч хүлээгээгүй. Үнэндээ гэхэд чамайг ч бас ирнэ гэж хүлээгээгүй.
Түүний ийн ирсэн нь тун хачирхалтай хэрэг гэдгийг ойлгуулахын тулд би сүүлийн өгүүлбэрийг хэлсэн юм.

Тэр миний хэлснийг чин сэтгэлээсээ хүлээн авав бололтой:
-Тийм ээ, би мэдэж байна. Гэхдээ би эхлээд Миланд байсан, дараа нь Неапольд очсон. Ямартаа ч.. Чи бэлэн байна, тийм үү?

-Бэлэн? Тийм ээ, би бэлэн гэж би унтууцав.
-Одоо чиний хэрэг бидэнд маш их байна.
Энэ үг миний сонирхлыг татав. "Бид-” гэдэг чинь хэн билээ? Яагаад миний хэрэг тэдэнд хэрэг болов гэж? Цаг үрэхгүйн тулд шууд л асуув.
-Чиний гар яачихсан юм бэ?

Тэр миний өглөө нь уншиж байгаад буйдан дээр орхисон сониныг олж харав.
-Энэ үү?  Өчигдөр орой буудалцааны үеэр намайг оночихсон юм. Гэхдээ намайг буудсан хүний учрыг олчихсон л доо.
Би юу хэлэхээ мэдсэнгүй. Энэ үл таних хүн хаалга андуурчихсан бололтой гэж бодогдоно. Урьд нь би түүнийг огт харж байгаагүй, тэр баруунтан ч бай, зүүнтэн ч бай ямартаа ч алан хядагч бололтой. Магадгүй үйлдэл дээрээ баригдсан дээрэмчин ч юм бил үү? Манай байр хүн ихтэй, тэдний дунд алан хядагч, улаан цайндаа гарсан дээрэмчин ч байж болно. Гэхдээ түүнийг айл андуурсан гэдгийг яаж ойлгуулах вэ? Түүний "учрыг нь олчихсон” гэх бүдүүлэг үг намайг чөлөөтэй ярих зүрх зоригийг минь боочихлоо. Хэрэв тэр хаалга андуурсан бол гэрчийн хувьд миний ч "учрыг олчихвол” яана.

-Чи намайг яаж олоо вэ? Ноён Проеттиг хайж байна гэж үүдний жижүүрт хэлээ юу? гэж болгоомжтой нь аргагүй асуув.
Миний нэрийг сонсоод тэр нэг нүдээ ч цавчсангүй.
-Үгүй ээ, би шууд л ороод ирсэн. Асуух ямар шаардлага байсан юм бэ?  
Чамайг хаана амьдардагийг чинь сайн тогтоож авсан учраас л ирсэн. Чи одоо болтол унтаад байгаа юм уу?
-Тийм ээ, би унтаж байсан юм. Нэг зүүдийг байн байн үзээд, одоо ч нойрноосоо гүйцэд сэрээгүй байна гэж яагаад ч юм түүнд хэлэв.
-Юу зүүдлээ вэ? гэж тэр гэнэт сонирхов. 

Би түүнд зүүдээ ярив. Тэр байдгаараа хөхрөв. Инээхэд нь цасан цагаан ч чононых мэт шүд арзайж харагдав.
-Хүүе, чи биднийг илчлэхийг хүсээгүй биз? гэж асуув.
-Чи юу яриад байна вэ? Би жаахан хүүхэд шиг ямар ч гэмгүй хүн.
-Гэхдээ тэр чөтгөр гэдэг чинь цагдаа байж таараад чи түүнд сүнсээ худалдах гэж байгаа, эсвэл аль хэдийнэ худалдчихсан байж болно шүү дээ. Болгоомжтой бай. Цүнхэнд минь гурван "тоглоом” байгаа. Нэг нь түүнд зориулсан, хоёр дахь нь чамд, гурав дахь нь надад зориулагдсан.

Чухам миний зохиолд гардаг энэ хэллэг намайг юунаас ч илүүтэйгээр айлгав.
-Чи чинь солиотой юм уу?
-Ямартаа ч чөтгөр чамтай тооцоогоо хийж. Чи өөрийн сүнсийг бидэнд аль хэдийнэ худалдчихсан. Тэгэхээр нэг зүйлийг хоёр удаа худалдаж болдоггүй юм гэж тэр үргэлжлүүлэв.

Хамаг бие хүйт оргиод явчихав.  Тэгэхээр би хэдийнэ сүнсээ худалдчихсан байж. Өөрөөр хэлбэл, хаана хэзээ гэдгээ ч саналгүй, өөрийн мэдэлгүй алан хядах бүлгийн гишүүн болчихсон байдаг. Тэгэхээр тун амархан элсч болдог хууль бус дээрэмчний бүлэгт би хэдийнэ орчихсон байх нь ээ. Эндээс амьд мултарна гэж үгүй.

Тэр үед би түүнээс:
-Асуулт тавьж болох уу?
-Юун асуулт? Надад асуулт тавьдаггүй юм гэж тэр уурсхийв.
-Битгий уурла. Ганцхан чамтай би хэрхэн танилцсаныг л мэдэх гэсэн юм. Биднийг хэн танилцуулсан байх вэ?
-Хэн уулзуулсан гэнэ ээ? Чөтгөр ав, Казимиро шүү дээ.

Казимиро гэж хэн бэ? Энэ нэрийг огт сонсч байгаагүй юм байна. Эцэст нь би ямар нэг үл ойлголцох явдал, эсвэл хуйвалдааны золиос болсноо ойлгов.
 
Тэгээд юу ч болоогүй юм шиг царайлснаа:
-Аан, Казимиро юу даа? Ойлгомжтой. Нээрээ Казимиро шүү дээ. Гэхдээ ямар нөхцөл байдалд билээ? хэмээн сониучирхав.
-Итгэхгүй байна уу? За яахав, сонсч бай. Чи бид хоёр чухам энд, чиний өрөөнд уулзаж байсан. Тэр үед би бас л зугтааж явсан. Казимиро чамаас намайг нэг хоног хонуулаач гэж гуйсан. Тэгээд би энд хонож байсан. Тэр үед чи надад түлхүүр өгсөн. Тэгээд ч би түүгээр өнөөдөр хаалгыг онгойлгосон юм.

Эцэст нь би түүнд бууж өгөв.
-За яахав, хүссэн газраа цүнхээ нуу. Харин би доошоо буугаад оройн хоолонд ямар нэг юм худалдаад аваадхая.
Тэр энэ үед яасан гээ. Хүрэмнээсээ агуу том гар буу гаргаж ирээд шууд цээжинд минь тулгаж байгаад л:
-Цагдаа руу утасдах гээгүй биз дээ? гэж хэлэв.

Аз болоход энэ мөчид хаалга тогшив. Маш чанга, хүчтэй нүдэж эхлэхэд…би сэрчихэв.
Тэгэхээр энэ зүүд байсан гэж үү? Бүх зүйл зүүдэнд болсон байж таарах нь. Гэвч хаалга нүдсээр би нойрмог чигээр онгойлгохоор босов. Тэгтэл миний сайн найз Казимиро жинхэнэ дүрээрээ зогсч байв. Би түүнийг тэврээд:
-Ойлгож байна уу, чамайг би дөнгөж сая зүүдэлсэн.Тэгсэн мөртлөө чамайг танихгүй, мэдэхгүй мэт санагдаад.
-Сайн байна. Нөхөрлөл гэж ийм л байдаг юм гэж Казимиро бахдав.

Түүнд зүүдээ ярьж өглөө. Тэр удтал бодолхийлснээ хэлэв.
-Үнэндээ энэ явдал 1968 онд болсон юм. Нэг орой би чам дээр ганцаараа биш ирсэн. Надтай хамт Энрико гэгч үл бүтэх этгээд байсан  юм. Цагдаатай хийсэн мөргөлдөөний дараа тэр зугтааж явсан. Нэг шөнө танайд хонуулахыг би чамаас гуйсан. Тэр орой бид хөгжилдөж, ууж, идэж байсныг санаж байна.

Харин би санадаггүй. Гайхаад Казимирогоос асуув.
-Тэгвэл тэр Энрико чинь өчигдрийн буудалцаанд хамаатай биш биз? гээд түүнд сонинг үзүүлэв. Эхний нүүрэн дээр дүүрэн зурагтай, том гарчигтай нийтлэл байлаа. Тэр үзсэнээ толгойгоо сэгсэрч:
-Үгүй ээ, алга гэв.
Дараа нь:
- Гэхдээ чи түлхүүрийг түүнд биш, надад өгсөн. Би найз бүсгүйтэй байсан агаад хаа болзохоо мэддэггүй байв. Тэр үед би эцэг эхтэйгээ амьдарч байсан шүү дээ. Танай ажил дээр чинь уулзая гээд чи надад түлхүүр өгсөн. Тэр үед түлхүүр өгөхдөө "За, чамд татгалзахгүй байж чадахгүйн билэг тэмдэг” гээд л өгсөн шүү дээ гэдэг байгаа.
Орчуулсан Ц.Мөнхтуяа