Хориотой :АМИА ЕГYYТГЭХИЙН ТАЛААРХ БОДИТ БАЙДАЛ БОЛОН ТААМАГ - 19 June 2012

Айдас,аймшиг,::Хориотой

АМИА ЕГYYТГЭХИЙН ТАЛААРХ БОДИТ БАЙДАЛ БОЛОН ТААМАГ

Єдєр бvр манай гариг дээр хэдэн мянган хvн амьдралыг сайн дураараа орхин явдаг. Сэтгэл зvйчид тэдний энэ алхмыг депрессэд орсон гэж дvгнэж байхад хамаатан садан, найз нєхєд нь шалтгааныг нь ойр зуурын асуудлаас нь эрж, тодорхой зарим хvмvvсийг хєєрхий талийгаачийг амиа хорлоход хvргэлээ гэж буруутгадаг. Ямар ч байсан хvмvvс євчин, золгvй явдлаар vхэхээсээ илvv амиа хорлож амьдралыг орхин явах нь элбэг байдаг ажээ. Бодит байдал ийм юм. Хvн анх хэзээ амиа егvvтгэсэн нь тодорхой бус боловч антропологчдын судалгаагаар хvн тєрєлхтєн нэлээд эрт дээр vед амиа хорлож сурсан нь илэрсэн байна. Зарим нийгэм, омогт амиа хорлохыг «хувийн асуудал» гэж vздэг байсан бол нєгєє хэсэг нь энэ vйлдэлтэй холбогдуулан єчнєєн тєчнєєн ёс заншил дvрэм журам зохиосон байхад єєр бусад нь vvнийг хатуу хориглож, оролдсон болгоныг хэрцгийгээр шийтгэдэг байжээ. Гэхдээ ямар ч хэлбэрээр хамаагvй амиа хорлох явдал аль ч соёл иргэншилд байсан юм. Эрт дээр vед амьдралын нєхцєл хvнд байлаа. Хэн нэгнийгээ золионд гаргах явдал тохиолддог байж. Єлсгєлєн нvvрлэсэн vед овог, аймгууд євчтэй, дорой нэгнээрээ єргєл єргєчихдєг байсан гэдэг. Нєгєє хэд нь ч хэцvv vеийг мэдрээд сайн дураар амиа егvvтгэдэг байсан. Эскимосуудын хєгшчvvл л гэхэд тундр руу явж хєлдєж vхдэг байсан бол Японд дээр vед хєгшчvvл нь хvvхдvvдээсээ ууланд аваачиж хаяхыг хvсдэг байж. Вестготуудын хєгшчvvл «євєг дээдсийн хад» гэгч хясаанд гарч, доош vсрэн амиа егvvтгэдэг байлаа. Эртний Грекэд хорвоог сайн дураар орхихыг хvссэн иргэдэд vvнийг нь зєвшєєрєх хэдхэн тохиолдол байсан гэдэг. Yхэх ял заагдсан хvн л амиа хорлох эрхтэй байсан. Эрх баригчдын зєвшєєрєлгvйгээр энэ vйлдлийг хийсэн этгээдийг Афин, Фивд гарыг нь огтолж, тусад нь оршуулдаг байжээ. Грекийн томоохон хотуудад цикут хэмээх хурдан vйлчилдэг, хvчтэй хор хадгалдаг байсан бєгєєд хуульд зааснаар, «цаашид амьдрахыг vл хvсэгч этгээд удирдагчид шалтгаанаа хэлж зєвшєєрєл авдаг» байжээ. Ромын хуульд vндэслэлтэй шалтгаангvйгээр амиа хорлогчийг ихэд буруутгаж, «єєрийгєє хайрлаагvй хvн бусдыг ч хайрлахгvй» гэж vздэг байв. Эртний Карфагенд эмэгтэй хvн амиа хорлохыг цээрлэж, vхснийх нь дараа нvцгэн биеийг нь нийтэд харуулна гэж сvрдvvлдэг байсан гэдэг. Еврейчvvд ч амиа хорлолтыг сайшааж байсангvй. Загалмайтны шашин дэлгэрснээр сvм хийд амиа хорлогчдод жинхэнэ «дайн» зарлаж, Английн ХI Эдуард хааны vед ийм vйлдэл хийгч этгээдийг дээрэмчин, хулгайчтай зvйрлэж байв. Данид амиа егvvтгэсэн этгээдийн цогцсыг хаалгаар бус цонхоор гаргаж, сvнс нь тамын галд мєнхєд шатахыг бэлгэдэн тvvдэгт єргєж байжээ. Бордод амиа хорлогчийг хєлнєєс нь дvvжлэн нийтэд харуулж, Аббервильд доош нь харуулан гудамжаар чирч бусдыг жигшээдэг байсан аж. ХIII зуунд Ариун Людовикийн хаанчлалын vед хорвоог сайн дураар орхисон этгээд тайж гаралтай байсан бол тvvний овгийн сvлдийг хугалж, цайзыг нь нурааж, хєрєнгийг нь улсын санд хураадаг байсан гэнэ. Энэхvv хориотой vйл хийгчийг замын уулзвар дээр оршуулж, сvнс нь тэнгэр дээр тайвшралыг эс олдог тул газарт бууж амьд хvмvvсийг айлгадаг гэж итгэдэг байсны улмаас зvрхэнд нь модон хадаас зоодог байв.
Оросод ч Европоос онц ялгагдах зvйлгvй байлаа. I Петр хааны хуульд «Хэрэв хэн нэгэн этгээд єєрийгєє егvvтгэвээс бусад нь ийм замбараагvй явдал гаргахаас сэргийлэн цогцсыг нь мориноос уяж гудамжаар чирэн нийтэд vзvvлвээс зохино» хэмээн заажээ. Эрх баригчдын зvгээс ийм хатуу шийтгэл оноодог байсан энэ vед амиа хорлогчдын тоо эрс багассан нь мэдээж.
Гэвч цагийн аяст хорвоог сайн дураар орхигчийг хуулиар шийтгэх явдал цєєрсєн юм. Анх Франц улс агуу хувьсгалынхаа vеэр энэ алхмыг хийсэн байна. Харин Америкт бvр 1881 онд Нью-Йорк мужийн зєвлєл амиа хорлох гээд бvтэлгvйтсэн этгээдэд 20 жил хорих ял ногдуулдаг байжээ. Энэ асуудалд хахир, чанга англичууд л хамгийн хатуу ханддаг байлаа. Английн хуулийн дагуу, амиа хорлох гээд бvтэлгvйтвэл эхэлсэн ажлыг нь эрх баригчид нь гvйцээж єгдєг байж. Зєвхєн 1961 онд л Их Британид амиа хорлохыг эрvvгийн гэмт хэрэг гэж тооцохоо больсон юм. Харин одоо vед нєхцєл байдал ямар байгаа вэ? Тайвшрах юм огт vгvй дvр зураг vvсэж байна гэж хэлэхэд болно. Дэлхийн эрvvл мэнд хамгаалах байгууллагын гаргасан судалгаагаар, манай гариг дээр жил бvр 500 мянга орчим хvн амиа хорлодог болох нь тодорхой болжээ. Гэвч нийгэм судлаачдын vзэж буйгаар, энэ баримт бодит байдлаас 2-4 дахин зєрдєг байна. Учир нь ил тод амиа хорлосон явдал л дээрх судалгаанд багтсан ажээ. Мєн амиа егvvтгэх оролдлого дээрх тооноос 7-10 дахин их гэнэ. Гэхдээ хамгийн аймшигтай нь сvvлийн 10 жилд амиа хорлолт залуучуудын дунд гурав дахин ихэссэнд байгаа юм. Єсвєр насны 20 хvvхэд тутмын нэг нь хорвоог орхихыг оролддог байна. Гол шалтгаан нь амжилтгvй сурлага, гэр бvл, vеийнхэнтэйгээ сєргєлдсєн, ирээдvйгээс айсан, ганцаардалт. Харин эрэгтэйчvvд эмэгтэйчvvдээс дєрєв дахин их амиа хорлодог бол эмэгтэйчvvд тэднээс дєрєв дахин их ийм vйлдэл хийхээр оролддог ч бvтэлгvйтдэг гэнэ. Эмэгтэй хvмvvс vхснийхээ дараа ямар харагдах бол гэж илvv их боддог тул арай аятайхан vхэх арга сонгодог нь дээрх vр дvнд хvргэдэг гэж тайлбарлажээ. Цаг хугацааны хувьд амиа хорлогчид зун, хавар хорвоог орхихыг илvvд vздэг байна.
Амиа хорлолтын шалтгааныг депресс гэж vздэг. Харин хамгийн хэцvv vе бол єглєє, єдєр хоёр. Статистикаас vзвэл, ганц бие юм уу салсан хvмvvс гэрлэсэн хvмvvсээс илvv их амиа егvvтгэдэг байна. Хорвоог орхих 83 арга байгаагаас ихэнх нь єєрийгєє боомилохыг, арай цєєн хэсэг нь хордуулахыг сонгодог ажээ. Ийм vйлдэл хийгсдийн 50 хувь нь vхэхийнхээ ємнє захидал бичдэг байна. Гайхалтай нь, амиа хорлогчдын тоо, амьдралын тvвшин хоёр хоорондоо холбоогvй байдаг ажээ. Жишээлбэл, Европт хєгжсєн, чинээлгээрээ дээгvvр ордог Швед улс олон жилийн турш амиа хорлох тохиолдлоороо тэргvvн байруудад явдаг билээ.
Ер нь амиа хорлохын талаар худал vнэн таамаг их байдаг. Жишээлбэл, нэгд, сэтгэцийн гажигтай хvмvvс амиа хорлодог гэдэг ч тэдний 80-85 хувь нь эрvvл байсныг судалгаа тогтоосон. Хоёрт, амиа хорлохыг зогсоох аргагvй гэж vздэг ч энэхvv хямралт vе нь тvр зуурынх байдаг аж. Энэ vед л уг хvнд сэтгэлийн дэмжлэг тусламж vзvvлбэл тэрбээр санаархлаасаа татгалздаг байна. Гуравт, vхэхээсээ ємнє хvн энэ тухайгаа мэдэгддэг ч бусад нь тоглоом гэж ойлгодог. Yнэхээр амиа хорлогч хийх vйлдлийнхээ тухай орчин тойрныхондоо мэдэгддэг ажээ. Дєрєвт, амиа егvvтгэх санаа гэнэт тєрдєг гэдэг ч судалгааны дvнд заримдаа энэ vйлдэлдээ хэдэн долоо хоног, сараар бэлддэг нь тодорхой болжээ. Тавд, бvтээгvй оролдлогыг дахин давтахгvй. Yнэндээ нэг бодсон бол дахиж хийх магадлал, ялангуяа эхний хоёр сар єндєр байдаг. Зургаад, хэвлэл мэдээллээр хэн яагаад амиа хорлосныг бичдэг нь ийм тохиолдол багасахад нєлєєлдєг. Гэвч энэ худлаа, хvн бvрт єєрийнх нь асуудал илvv хэцvv санагддаг. Долоод, ачаалал ихтэй бол амиа егvvтгэдэггvй гэдэг ч худал. Наймд, архи уувал санаархлаасаа буцдаг гэдэг ч vнэндээ тvvний нєлєєнд тvгшvvр ихсэж, хямрал хурцдаж хорвоог орхих санааг нь сэдрээдэг. Есд, vл мэдэх зvйлийн ємнєх айдсаа дарж, нєгєє ертєнцийг зорих чадвартай хvмvvс л сайн дураар амьдралаа орхидог гэдэг. Гэвч асуудлаас шантарсан дорой хvмvvс амиа хоролдог шvv дээ. Зохиолч М.А.Булгаковын «Театрын роман» хэмээх бvтээлд нь нэгэн гайхамшигтай сайхан хэсэг байдаг. Зохиолын гол баатар амиа егvvтгэхээр шийдэж байх vед тvvний толгойд «Ингэхэд надаас хойш хєгшин муурыг минь хэн тэжээх билээ?» гэсэн энгийн бодол тvvний санаархлыг зогсоодог юм. Хэзээ ч юм хог дээрээс авчирсан золгvй амьтан эзнийгээ «аварсан» аж. Ийм бяцхан зvйл л хvнд амьдрах итгэл, шаардлага єгч чадна. Таны амьдрал сайн, муу ямар ч байж болно. Гэвч энэ чухал биш. Гол нь таны амьдрал бол танд байгаа цорын ганц зvйл. Тvvний тєлєє та л тэмцэх ёстой.

UB Clock

Menu

Your Banner

Site Traffic

Best Albums

Chat Box

Banner

Цаг агаар

Шилдэг гишүүд

Statistics

Like box

Golomt Bank

Site Online

Reklam

Голомт Банк

Login form

Playlist mp3

Flag Counter

Panasonic

Шинэ гишүүд

Family Life

Search

...

Block title