MGL Other Photo :: 

Ерөнхийлөгчийн хамгийн "хөөрхөн” зураг



Ерөнхийлөгч маань идэр есийн хүйтэн эхэлдэг 22-ны өдөр монголын хойд хязгаарт орших цаатангуудын отогт очиж хамгийн урт шөнийг тэдний амьдардаг урцанд өнгөрүүлжээ.

Үндэсний цөөнх гэгддэг цаатангуудын үүх түүхийг хөөгөөд үзвэл тэд 1905-1949 оны хооронд Тува болон ОХУ-аас салан нүүдэллэн ирж одоогийн Хөвсгөл аймгийн Баянзүрх, Улаан-уул, Ренчинлхүмбэ сумын уул тайгаар нутаглах болжээ. Тэд өөрсдийгөө уйгар хэлтэй, уйгар угсааны Духалар (Тува) хүмүүс гэдэг. Цаатангууд жилд 6-8 удаа цааны идшээ даган тайгын тагийг даган нүүдэллэж, 11 сард өвөлжөөнд бууна. Цаатангууд бөө мөргөлийн шашныг шүтдэг бөгөөд бурхан тахил гэхээр юмгүй, хойморт татсан хөшигний ард бөөгийн хувцас хэрэглэл байдаг. Тайгад өвөлдөө 29-53 градус хүйтэн, зундаа 13-23 градус дулаан. Ийм нөхцөлд тэд хэдэн үеэрээ урцандаа амьдран төрөхөөс үхэх хүртэл бүх процесс тэнд өнгөрдөг гэж бодохоор бидний хувьд төсөөлөхөд хүндрэлтэй, санаанд үл багтана.

Ийм л хүмүүсийн амьдрал ахуйтай биечлэн танилцахаар Ерөнхийлөгч маань тайгыг зорьжээ. Цагааннуурын цаатангууд Баруун тайга, Зүүн тайгад хуваагдан амьдардаг ба Элбэгээ ерөнхийлөгч маань Зүүн тайгад нь морилон саатсан аж, бүр хонуудаар урцанд.

Цаатангуудын хувьд ихэс дээдэс тэдний урцанд очиж, хоноглон саатах нь бараг үгүй тул их л бэлэгшээлтэй, ховор үзэгдэл болсон бололтой. Ерөнхийлөгчтэй хамт авахуулсан зургууд дээрээс харахад тэдний баяр хөөр нүднээ илт байна. Цаатан эмээ Ерөнхийлөгчтэй хөтлөлцөөд авахуулсан энэ зураг хамгийн супер нь. Дэлхийн бүхий л томчуудтай янз бүрийн байдлаар авахуулсан Элбэгээ Ерөнхийлөгчийн зургийг бишгүй их харж байсан боловч үүн шиг "хөөрхөн”, сэтгэл татам патиарыг огт хараагүйн байна. Аливаа зүйл энгийн байх тусмаа агуу байдгийн тод жишээ энэ болой.  Ерөнхийлөгч ирнэ гээд хэрэндээ л "гангарсан” эмээ нар боломж олдсон дээр хамаг зовлон, жаргалаа тоочоод авъя хэмээн бодоцгоосон бололтой.

2-3 жилийн өмнө цаатангуудын тайгад хөрсний алт илрэн, тийшээ бараг л 8 настай балчраас 80 настай хөгшид очих нь холгүй юм болсон. Тэрхүү "эрдэнэсийн орд” газарт нь зөвхөн цаа бугаар л очих боломжтой тул нинжа нар ачаа тээшээ цаанд тэгнэж, өөрсдөө явган даган, бараг хоёр  хонож байж хүрдэг байсан гэлцэнэ.  Энэ хэсэг хугацаанд цаа бугаа хөлсөлж, тэд чамгүй мөнгө олсон нь цаатангуудын амьдрал ахуйд тодорхой хэмжээгээр нөлөөлсөн байх магадлалтай.

Олон жилийн өмнөхөө бодвол тэдний амьдрал харьцангуй сайжирч, соёл иргэншлийн хувьд нэлээн боломжийн болсон гэхээр. Хүүхдүүд нь Цагааннуур, Ренчинлхүмбэ сумдын дунд сургуульд боловсрол эзэмшин, сүүлийн жилүүдэд үндэсний цөөнх гэсэн утгаар нь БШУЯамнаас анхааран, цаатан төгсөгчдөд зориулсан зарим хуваарийг орон нутагт МИДСКонсерциумаар дамжуулан олгож байна.

Гадаадын жуулчид, хүмүүнлэгийн байгууллагууд цаатангуудын аж амьдралын хэв маягийг ихээхэн сонирхож, тэдэнд тусламж дэмжлэг нэлээн үзүүлдэг аж.

Энэ удаад эрхэм Ерөнхийлөгч өөрийн биеэр очиж, тэдний амьдрал ахуйтай танилцсан болохоор цаашид төр засгийн зүгээс цаатан иргэдэд чиглэсэн бодлогын хэрэгжилт сайжирна гэсэн итгэл найдвар төрүүлж байна.

Дашрамд дурдахад, Ерөнхийлөгчийн Зүүн тайгад цаатангуудтай хамт хоноглосон мэдээг олонхи хүмүүс талархалтайгаар хүлээн авсан бол зарим нэгэн байнгын өө хайгч, мушгин гуйвуулагч нөхдүүд түүнийг бар

аг л "дэлхийн сүйрлээс” зугатаж тийшээ явсан мэт хачин солиотой зүйлс ярьцгааж байна.  Иймэрхүү нөхдийн санаанд таарах юм гэж нэгээхэн ч үгүй. Ганц хийж чаддаг зүйл нь keyboard-ны араас хүн доромжлоод сууж байх. Улсынхаа ерөнхийлөгчөөс эхлээд бүгдийг нь "п…..” гэж дуудан, ертөнцийн хамаг л муу муухай үгээр харааж зүхэх энүүхэнд.  Энэ өнцгөөс харахад, ардчилал зарим тохиолдолд хэт анархист байдалд шилжин, ахас ихсээ хүндлэх, бие биеэ хайрлах монголчуудын уламжлалт зан заншил алдагдахад хүрч байна.

Д.Мягмарсүрэн