Уран зохиол:

Италийн нэрт зохиолч Альберто Моравиа. Багт наадам

”ЁС СУРТАХУУНГҮЙ ӨГҮҮЛЛЭГҮҮД” ТҮҮВЭР ЗОХИОЛООС

Багт наадам. Энэ ер нь надад ямар хэрэгтэй гэж? Миний насан дээр, миний байгаа байдалд багт наадам гээд бод доо. Харанхуйд унтах гэж ихэд хичээж байх үед өглөө болгон надтай тааралддаг даруу, айсан царайтай, бас их гунигтай охин санаанд ороод болж өгдөггүй. /Тэрээр сургуульдаа явж байдаг үеэр би сонин авахаар явахдаа бид тааралддаг/ Ийм охид зөндөө л байдаг. Урт шаргал үстэй, цайвар цэнхэр нүдтэй, цонхигор цайвар царайтай жирийн л нэг охин. Өнөөдөр өглөөний цайны дараа би сурсанаараа гэрээс гарч Жатеррегээр алхаж явтал түүний бүрмөсөн өөрчлөгдөн явж байгааг олж харав. Зөвхөн гадаад төрх төдийгүй зан ааш нь ч гэсэн огт өөр болсон шиг санагдав. Тэгтэл энэ өөрчлөлт ердөө л багт наадмын ачаар явагдсаныг тэр даруй би ойлголоо. Энэ бол баг доор нуугдах сайхан боломж. Тэрээр өнгө өнгийн ромбо хэлбэрийн дүрс бүхий Арлекиногийн хувцас өмсч, цагаан оймс, бас хар гутал өмсчээ. Намайг харангуутаа л тэр даруй таньж, маш эелдэгхэнээр инээмсэглээд атга чихэр над руу шидээд хөгжилтэйгээр хөхрөн хамгийн ойрын булан тойроод гүйж одов.  Энэ уулзалтын талаар бодож байхдаа би өөрөөсөө энэ даруухан, уйтгартай охин гэнэт ийн хөгжилтэй, бас нүүрэмгий болоход юу нөлөөлж орхив оо хэмээн асуув. Үнэндээ түүнийг "Багт наадам” өдөөсөн байна гэж өөртөө дүгнэн хэлэв. Тэгэхээр байдаг л нэг уйтгартай царай түүний зөвхөн баг байж, харин жинхэнэ дүр төрх нь Арлекиногийн баг байж таарах нь.

Хэн нэг нь миний ширээн дээрх чийдэнг асаахад дээрээс минь томоо гэгчийн даравгар уруул, бас бүтгэр нүдтэй негр эмэгтэй тонгойж байгаа нь харагдав.
-Чи чинь яагаа вэ? Цаг хэд болж байгааг хараач. Тэгтэл орондоо хэвтэж байдаг. Бүгд л гоёж гоодон гудамжинд гарч байхад чи арван цагт орондоо унтаж байдаг. Алив, сүүж чинь цоорох нь, босоод хувцасла. Чамд би баг худалдаад авчихсан. Хараач, гоё байгаа биз дээ? За, хурдал. Харин би гүйлээ. Талбай руу. Тэнд уулзая, баяртай.

Энэ бол миний эхнэр. Тун хариуцлагатай хүн. Сургуулийн захирал. Тэрээр зэрлэг хүн болон хувцаслажээ. Тэрээр хуванцар гадил жимсэн банзал өмсчээ. Ер нь бол багт наадмын ачаар миний эхнэр жинхэнээсээ зэрлэг эмэгтэй гэдгийг олж мэдсэн гэхэд болно. Би түүнд бүх зүйл хэвийн, талбай дээр уулзая гэхэд негр эмэгтэй алга болов. Тэгээд би өндийж, эхнэрийн надад худалдаж авч өгсөн багийг хараад хөшиж орхив. Энэ нь гал шиг улаан амтай, ямаан сахалтай, хар хацар, үрчгэр дух, эвэртэй чөтгөрийн баг байв. Багийг барьж аваад тэр даруй өмсөөд орноосоо бууж, толинд өөрийгөө харав.

Дараа нь гэрээсээ гарлаа. Нэг гараараа нүүрэнд байгаа багаа барьж, нөгөө гартаа  хүрмэн дорх хутганы ишийг тэмтрэн / энэ багны нөлөөгөөр гал тогооны өрөөнөөс хутга авч гарсан нь энэ байлаа/ явав. Манантай байв. Би эргэж хараад тэртээ дор, алс холын Европа арлаас дээхэнтээ маш том цагаан усан онгоц шатаж байгааг харав. Сэтгэл санаа хачин болов. Юу гэвэл миний эхнэр, надад чухам энэ багийг худалдаж аваад намайг хүчээр багт наадамд оруулж байгаа мэт. Тэгээд яг л өнөө жаахан охины сэтгэл дэнсэлсэн шиг миний сэтгэл ч бас догдолж орхив.

Ингээд Том багт наадам болж байгаа боомт дээр ирлээ. Энэ мочид Венецийн нэгэн завь дөхөж ирэхэд тэнд дүүрэн хүн суусан байх агаад бүгд багтай байгааг анзаарлаа. Завь зогсоход би хамгийн сүүлд завин дээр суулаа. Завин дээр дэндүү чихцэлдээнтэй байх ажээ. Ард минь галзуу хятад, ухаан муутай тариачид, улаан нүүртэй хөгшин архичид гэх мэт түмэн амьтан түлхэлдэнэ. Бариулаас чангахан барьж барьж зогсохдооТом багт наадмын тухай эргэцүүлэн бодлоо. Энэхүү алдарт усан зам үнэндээ шөнийн цагт гэрэлтүүлэг багатай тул үнэхээр баргар харагдах аж. Тэртээ маш өндөр нарийхан ордон байна. Урьд нь би үүнийг яагаад анзаарч байгаагүй юм бол? Тэр ордонд өдөр мэт тод гэрэлтүүлэгтэй, дэргэд нь дөрвөн ер бусын жигтэй, баг өмссөн этгээд тодхон харагдав. Тэд гараараа даллаж, инээж хөхөрч, хөдөлж, бас заналхийлж байв. Усан завийг дэргэдүүр нь өнгөрөхөд ордон харанхуйд уусан алга болов. Ингэхэд би юу харах нь энэ вэ? Хий үзэгдэл юм болов уу?

Ахиад л эргэлзээ төрмөөр үзэгдэл нүдэнд тусав. Хэн нэг эмэгтэй миний араас шахаж эхлэв. Эхэндээ цээжээрээ нурууг минь түлхэж байснаа дараа нь гэдсээ яг өгзгөнд наан шахна. Олон хүн байсныг мэдэж байна л даа, гэхдээ л тэр эмэгтэй үүнийг зориудаар хийгээд байгаа нь ойлгомжтой байв. Мэдээж хэрэг чөтгөрийн баг өмссөнөөс ч тэр үү өнөө чөтгөр нь дотор амилж, энэхүү ойр дотно шүргэлцэлд өөрийн эрхгүй дур сэрэл хөдөлж эхлэв. Чөтгөрийн бодол санаа мэдээж өөдрөг байж, галзуу мэт дотроо боловсруулж, бодитой бус найдлагыг өөртөө төрүүлж эхлэв. Нэгэнт бий болсон нөхцөл байдлыг бүрэн ухамсарлах гэж би хичээлээ. Аль болох бариулд наалдан тэр байдлаас гарах гэж хичээж, Багт наадмын талаар ч бодож үзэв.

Гэтэл араас минь тун таатай хоолой чихэнд хошуугаа наан байж ийн шивнэв:
-Чөтгөр минь, үзэшгүй муухай царайлчихаад яагаад намайг өдөөд байгаа юм бэ?
Тэр үед гэнэт уур хүрч эргэж харвал өмнө минь Үхэл зогсож байлаа. Өөрөөр хэлбэл яагаад ч юм Үхлийн багийг сонгож авсан нэгэн эмэгтэй байв. Бүрэн халхлаагүй биеийнх нь байдал, тодруулж хэлбэл нарийхан ташаатай, урт гоё хөл зэргээс харвал залуу эмэгтэй бололтой. Шөнийн хүйтнээс аврагдахын тулд тэрээр хар хүрэм өмссөн байх агаад дээр нь шохойгоор араг ясны хавирга зурсан байх аж. Хүрэмний зах нь гоёмсог, урт /зарим тариачин эмэгтэйнх шиг доод хэсгээрээ бүдүүрсэн / хүзүүнд нь налджээ. Хүзүүн дээр хар картонон цаасан дээр мөн л шохойгоор зурсан араг ясны зураг байх аж.

Та лав итгэхгүй л дээ. Гэвч чөтгөр энэхүү тамын үзэгдлээс чин сэтгэлээсээ айв.
Гэвч үүнийгээ мэдэгдэхгүй гэсэндээ хоолойгоо засч байгаад:
-Үхэл, чи юу хүсээв? гэж асуулаа.
-Тийм ээ, би Үхэл. Би чамайг хүсч байна хэмээн өнөө наалинхай хоолой дуугарав.
-Тийм гэж үү? Тэгвэл явъя. Таарч байна. Учир нь би бол амьдрал, тиймээс чамайг ч бас хүсч байна.
-Чи амьдрал гэж үү? Чи чөтгөр биш гэж үү?
-Чөтгөр бол амьдрал гэдгийг чи мэдэхгүй гэж үү?
-Үгүй ээ, би амьдралыг өөрөөр төсөөлдөг.
-Өөрөөр гэж яаж?
-Огт өөрөөр. Маш сайхан царайтай залуу хархүүгийн дүр төрхөөр.
-Өө, тэр дэмий хэрэг. Сайтар бодоод үз. Ухаалаг бай.
-За тэгвэл чөтгөр минь, баяртай. Талбай дээр уулзая.

Тэрээр надаас холдож олны дунд ороод алга болов. Багаа нүүрэндээ баттай углаж, хүрмэн доторх хутгаа ахин нэг тэмтэрч үзээд би түүний араас дагалаа.

Завь дараагийн зогсоол дээр хүмүүсээ буулгав. Гудамжинд үй олон хүн байх агаад тэдний лав наян хувь нь багтай байв. Үхлийн ардаас мөрдөж явахад /тэрээр маш өндөр агаад бусад хүмүүсийн толгой дээгүүр харан алхална/ дотор үүрлэсэн чөтгөр надад өөрийн төлөвлөгөөг хэлж өгнө.

-Чи Үхлийн араас талбайн зүүн талд байх галерей хүртэл дага. Тэнд нэгэн гарц байгаа, тэндээсээ эргээд гүүрэн дээгүүр гараад цаахантаа засвар хийж байгаа байшин бий. Барилгын энэ талбайн харанхуй буланд гэнэт хутгаа гаргаж ирээд гэдсэнд нь үзүүрийг нь тулгаж байгаад хүсээд байгаа зүйлээ шаард. Бусад нь яваандаа бүтэх болно гэнэ.
Үнэхээр гайхалтай төлөвлөгөө. Гэхдээ энэ талаар би бодохыг ч хүсэхгүй байдаг.

Гэхдээ түүний зөв байлаа. Багт наадмын эмх замбараагүй байдлыг далимдуулан би Үхлийг гүйцэд түрүүлж очоод гараас нь барьж авав. Энэ талбай ямар үзэсгэлэнтэй харагдана вэ? Бүх ордон өдөр шиг гэрэлтэж, театрын тайзыг санагдуулна. Хүмүүс үсэрч, бүжиглэж, бие биенийхээ араас хөөцөлдөж, бөөгнөрч, салцгаана. Бүгд л хашгирч, дуулж, бие биенээ дуудна.

Үхлийн гараас барьж байгаад түүнд ийн шивнэв:
-Энэ бүхэн ямар сайхан юм бэ, тийм үү? Юу хэлмээр байна.
-Үзээрийн чөтгөр чамайг миний гарыг тавиасай гэж хүсч байна.
Хоёул Мечериягийн өргөн чөлөөний зүг хамтдаа зугаалахгүй юм уу? Юу гэж бодож байна? Тэнд жижигхэн барилгын талбай байгаа. Бид тэнд энэ олон хүмүүсээс хол байж болох юм.
-Хол байх аа? Яах гэж?
-Ойр дотно танилцаж, юм ярих гэж?

Тэрээр за ч гэсэнгүй, үгүй ч гэсэнгүй. Гэхдээ миний бодлоор би түүнийг айлгасан ч гэсэн сэтгэлийг нь татаж чадсан бололтой. Тэрээр гараа суллаж авах гэж оролдсон боловч чадсангүй тул болив.
Би ч улам бүр явъя хэмээн шавдуулав.

Биднийг байрнаасаа хөдөлмөгц гэнэтийн зүйл болов. Баг өмссөн олон хүн биднийг бүчин авлаа. Тэд гар гараасаа хөтлөлцөн биднийг тойрон бүжих агаад миний мэдэхгүй бүдүүлэг дуу дуулж, над руу хэлээ гаргана. Намайг Үхэлтэй наалдуулан зогсооход тэрээр боломжийг ашиглан гараа татаж аваад хүмүүсийн гар доогуур шургаад олон дундуур алга болов. Уурандаа дэлбэрэх шахав. Тойрон бүжигчдийн гинжийг тас татан хаясан боловч тэндээс гарах гэсээр нэг хормыг алджээ.  Гэнэт галерейн тэнд Үхлийг олж харав. Тэрээр яг л миний заасан газар руу явж байх шиг. Баярласандаа урагшаа ухасхийсэн боловч тогонд цохиулсан мэт хөшив. Би хүн андуурчээ. Эрэгтэй хүн байв.  Эргээд харахад ахиад л Үхэлтэй таарав. Гэхдээ энэ өөр эмэгтэй байв. Тэрээр урт түрийтэй гутал өмсчээ. Хүмүүс дундуур чихцэлдэн явсаар гурав дахь Үхэлтэй таарсан боловч одой хүн байлаа. Дөрөв дэхь Үхэл шал согтуу найгалзан явна, баган доороос нь далайчны цэнхэр өмд харагдана. Дараа нь тав дахь Үхэл ч таарав. Тэрээр гартаа малчны хувцас өмссөн хүүхдээ хөтөлсөн  байх аж.

Цаашид Үхлийг хайх оролдлого маань тасрав.  Тэгтэл Арлекины хувцас өмссөн охин харагдав. Дэргэд нь өөр нэг арван наймдугаар зууны жанжны хувцас өмссөн хүү харагдана. Түүний дэргэд очоод бүдүүн хоолойгоор:
-Арлекино, чамтай танил гэдгийг чи мэдэх үү?
-Чамайг ч би танина.
-Тэгээд би хэн болж байна?
-Та намайг өглөө бүр сургууль руу явахад замд тааралддаг ах гуай л байна.

Багтай байхад тэр намайг яаж таньдаг байна аа? Түүнд би чихэр өгөөд тэндээс хурдхан шиг холдов. Нэг мэдэхнээ барилгын талбайд иржээ. Дэргэд нь гүн тогтсон цөөрөм байна. Түүн рүү багаа шидэхэд гудамжны гэрэлд ув улаан уруул нь тодоос тод харагдана. Хүрэмнээсээ хутгаа гаргаж ус руу шидээд тэндээс гэртээ харихын түүс боллоо.
Орчуулсан Ц.Мөнхүүш
WWW.T1771.TK