Италийн нэрт зохиолч Альберто Моравиа. Хайрын учрал

”ЁС СУРТАХУУНГҮЙ ӨГҮҮЛЛЭГҮҮД” ТҮҮВЭР ЗОХИОЛООС

Ажлын өдөр дууслаа. Миний бие энэ үед гэр рүүгээ  голдуу 92 тоот автобусанд сууж харьдаг байлаа. Энэ удаа ч мөн би тогтсон заншлаа өөрчилсөнгүй. Автобус яг цагтаа хуваарийнхаа дагуу буудал дээр ирлээ. Тиймээс ч надад удаан хүлээх хэрэг гарсангүй. Дандаа пиг дүүрэн явдаг автобус бараг хүнгүй байсанд надад гайхалтай санагдав. Ингээд жолоочийн дэргэдэх дуртай суудалдаа сууж авлаа. Эндээс би голдуу зорчигчдын биеэ авч яваа байдлыг ажиглаж дүгнэлт хийх дуртай билээ. Хүмүүс буугаад, суугаад л. Ингээд Их дэлгүүрийн буудал дээр ирлээ. Эндээс үргэлж маш олон зорчигч суудаг байв. Миний сэтгэл гэнэт хөдлөж эхлэв. Дунд хаалганы дэргэд зогсох бүсгүй миний анхаарлыг ихэд татлаа.
   
Түүнээс нүдээ салгаж чадахаа байв. "Ямар сайхан биетэй бүсгүй вэ? Түүний турьхан гарыг Леонардо Да Винчи зурах байсан даа. Энэхүү ер бусын үзэсгэлэнг шүлэг, дуугаар ч илэрхийлэх аргагүй. Хөх нь сэргэр хийгээд чанга, үс нь өтгөн бас гил хар, нүд нь том алаг тачаангуй, гуя хас нь үгээр хэлэхийн аргагүй гоолиг юм гээч. Ямар ч эр хүний сэтгэлийн уяасыг алдуулах бүсгүй юм. Ядаж байхад нүүр царай, нүд хөмсөг, нуруу туруу хичнээн сайхан зохицолдсон юм бэ?” хэмээн би дотроо тунгаан түүнийг эрээ цээргүй дээрээс нь доош нь ширтэж эхэллээ. Миний харсан бүхэн намайг үгээр илэрхийлэхийн аргагүй гайхшралд оруулсан байжээ.
   
Тэгтэл гэнэт /”Үгүй байлгүй дээ, итгэмээргүй юм!!!”/ тэрээр миний зүг толгойгоо эргүүлж харцаа тун итгэлтэйгээр надруу чиглүүллээ. Түүний нүд огт цавчлаагүй бөгөөд гадна талдаа сэтгэлийн хөдөлгөөн үл илрэх бөлгөө. Би түүнийг цоо ширтсээр байлаа. Бид бие биен лүүгээ харсаар байсан авч нүүр царайд маань сэтгэл хөдөлсөн шинж илрэхгүй байв. Гагцхүү дотоод сэтгэл маань булгилан оргилж, зүрх маань амаар гарах адил дэлсэн цохилж, сэтгэлийн уяас алдан гэгэлзэн догдолж байлаа. Тэгтэл автобус зогсч зорчигчид бууж, сууж байсны дараа тэр гэнэт алга болчихсон байв. Би сандарч эхлэхэд тэр ч бас багагүй сандарсан ажээ. Бидний харц дахин мөргөлдөхөд би үүнийг ойлгосон юм. Тэрээр голын хаалганы цаантаа над руу харан суусан байлаа. Ингээд бид дахин бие биенээ хараанаасаа алдчихгүйг хичээн явав.
   
Бид гэдгийн учир нь тэр бүсгүй ч нэгэн адил сэтгэл нь догдолж байгааг би мэдэрсэн юм. Хэсэг хугацаа өнгөрөхөд би түүнийг нүцгэнээр төсөөлж эхлэв. Бүсгүйн нүд ч үүнийг мэдсэн мэт талимааран очдож байх аж. Үнэндээ тэр ч мөн ийн төсөөлж байгаа бололтой. Бид бие биедээ хязгааргүй тэмүүлж эхлэв. Түүнтэй хязгааргүй уудам тэнгэрт нисч хайр сэтгэлийн вальс бүжихэд би бэлэн байлаа. Бүжиглэхийн тулд би юугаа ч өгөхөөс буцахгүй санагдав. Автобус гэрлэн дохионы дэргэд огцом тоормослоход би гэнэт ухаан оров. Дараагийн буудал дээр буух ёстой юмсан. Энэхүү учралыг ийм амархан алдах гэж үү? Бүсгүй миний бодлыг уншиж чадсан эсэхийг би мэдэхгүй. Ингээд босч хаалга руу дөхөхөөс аргагүйд хүрэв. Би дунд хаалганы дэргэд очиж түүний гартай зэрэгцүүлэн бариулаас атгалаа. Автобус тоормослож хаалга нээгдлээ. "Ингээд боллоо гэж үү?!” Энэ агшинд бүсгүйн гар миний гараас барив. Сэтгэл хөнгөрөөд явчихлаа. Намайг хөдөлгөөнгүй байж байтал хаалга ч хаагдлаа. Би сэтгэлийнхээ хөдөлгөөнийг барьж ядан бүсгүйн дэргэд зогссоор байв. Гэнэт дур хүсэл маань ч зэрэгцэн оргилохыг мэдрэв. Духан дээр хүйтэн хөлс бурзайж, хамаг бие салгалж, сандарч эхлэх нь тэр.
   
Ийм байдалтайгаар би хэд хэдэн буудал өнгөрөөв. Ингээд бид хорооллын захад иржээ. Тэрээр хэдийн миний дэргэд зогсч, гараас минь чанга атгажээ. Зарим үед зүрх минь зогсчих шиг санагдана. "Энэ хүүхний хөх үнэхээр сэргэр юм гээч” гэж бодож амжив. Автобус ч зогслоо. Би түрүүлж буугаад түүнд гараа өгөв. Үдшийн сэрүүнд бид өөрийн эрхгүй дагжин чичрэв. Бүсгүй юу ч дуугарсангүй миний гараас дахин барилаа. "Ийм хөхтэй хүүхнээс ямар ч эр буцахгүй дээ. Гайхалтай!” гэсэн шалиг бодол намайг ахин эзэмдэв. Бид алхаагаа түргэсгэв. Ямар ч замаар, хэрхэн явж байгаагаа би тогтоох гэж хичээсэнгүй. Надад болох гэж буй янаг амрагийн учрал чухал байв. Гэрийнх нь босгыг хэдийд нь алхсанаа анзаарсангүй. Гайхалтай нь бид зөвхөн дотоод сэтгэлээрээ ярилцаж, ганц үг солилцолгүйгээр бүгдийг хийж байв. Энэ маягаар нь хувцасаа тайлахад нь туслав. Дараа нь эгээ л гэрийн эзэн шиг загналаа. Бүсгүй ч дургүй биш байгаа бололтой. Бүсгүйг ширээнийнх нь ард суулгаж, өөрөө лааны дэргэд идэх тансаг оройн хоолыг бэлтгэж эхлэхэд тэрээр миний үйл хөдлөл бүрийг бишрэнгүй ажиж суулаа. Бусдын гэрт байгаа ч гэсэн би бүх зүйлийг гайхалтай сайхан зохицуулж байв. Тун удалгүй ширээ ч бэлэн боллоо. Бидний харц дахин мөргөлдлөө. Гэтэл бүсгүйн булбарай хацрыг даган нулимс дуслахыг олж харлаа. Би мөн л дуугүй хацрыг нь элбэв.
   
Оройн хоолны дараа би хөөстэй ванн бэлдэв. Эхлээд түүний хувцасыг тайллаа. Тэр ч намайг бас нүцгэлэв. Бид хорвоо ертөнцөөс холдон тасарч зөвхөн бие биенээ ширтэн, улмаар ойртож хайр дурлалдаа умбав.
   
Бидний хөдөлгөөн хүчтэй агаад нэгэн хэмнэлээр үргэлжилсээр… Бид нэгэн зэрэг дуу алдан дуусгалаа. Би уснаас түрүүлж гарав. Харин бүсгүй эр хүний хайрын бал бурмыг мэдэрсэн хэвээр тэндээ үлдэв. Унтлагын өрөөн дэх өргөн орыг би мөн өөрийнх юм шиг засав. Чармай нүцгэн ер бусын гоо үзэсгэлэнтэй түүнийг орж ирэхэд бүх зүйл бэлэн болсон байв. Би хэдийн түүний орон дээр хэвтэж, гантайсан эрхтэн минь ч ичих зүйлгүйгээр эзнээ хүлээн торойж байв. Бүсгүй миний дээр гаран тэнгэрийн дагина адил уян налархай хөдөлгөөнөөр хайрын бүжиг бүжиж эхлэв. Талын цэцгэн дээгүүр үзэсгэлэн гоо эрвээхэй буун, суун эргэлдэх адил ажээ. Энэ бүх гайхамшиг утга учир дээрхй бүжгэнд л оршиж байв. Талын цэцэг хайрын бал бурмаас ханатлаа амссаны дараа үзэсгэлэн гоо эрвээхэй, аажим аажмаар ишэн дээр нь буух авай.
Орчуулсан Ц.Мөнхүүш
www.T1771.Tk